Όταν στην Hellenic Farming μιλούμε για υδροπονία, συχνά αντικρίζουμε φίλους που έχουν ακόμα την απορία…
‘Μα τι είναι η υδροπονία; Δηλαδή, γιατί δεν καλλιεργείτε τις ντομάτες σας στο χώμα;’
Ήρθε η ώρα, λοιπόν, να εξηγήσουμε κάποια πράγματα…
1) Η υδροπονία έχει βασικά πλεονεκτήματα!
Υδροπονία είναι κάθε καλλιέργεια φυτών που γίνεται εκτός εδάφους, κυρίως σε αδρανές υπόστρωμα. Το αδρανές υπόστρωμα είναι ο χώρος στον οποίο αναπτύσσεται η ρίζα του φυτού. Δεν περιέχει θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται για την ανάπτυξη του φυτού, γι’ αυτό τα παρέχουμε εμείς μέσω του θρεπτικού διαλύματος. Έτσι, σύμφωνα με την Χριστίνα Παπαϊωάννου, Τεχνολόγο Γεωπόνο και υπεύθυνη διαχείρισης Ποιότητας και Φυτοπροστασίας στην Agritex Ενεργειακή:
«Στην υδροπονία έχουμε την δυνατότητα να ελέγχουμε και να ορίζουμε πλήρως τον χώρο στον οποίο αναπτύσσονται οι ρίζες των φυτών μας, σημείο κρίσιμο για την ανάπτυξη μιας εύρωστης καλλιέργειας με διάρκεια στο χρόνο. Επιπλέον, καθώς το υπόστρωμα είναι αδρανές, απουσιάζουν από το περιβάλλον του φυτού εχθροί και ασθένειες οι οποίοι αναπτύσσονται σε καλλιέργειες εδάφους. Έτσι γίνεται μειωμένη χρήση χημικών. Σαφή και ξεκάθαρα είναι τα πλεονεκτήματα της υδροπονίας σε σχέση με την προστασία του περιβάλλοντος. Σε μία περίοδο αυξανόμενης λειψυδρίας και μεγάλης ανησυχίας από την επιστημονική κοινότητα, η μέθοδος της υδροπονίας έρχεται να δώσει λύσεις για το μέλλον της γεωργίας καθώς μέσω αυτής επιτυγχάνεται τεράστια εξοικονόμηση νερού και θρεπτικών στοιχείων, αφού το θρεπτικό διάλυμα που περισσεύει από το υπόστρωμα, αφού απολυμανθεί, επαναχρησιμοποιείται».
2) Στην υδροπονία προλαμβάνεις, δεν καταστέλλεις…
Καταρχήν σε ένα αδρανές υπόστρωμα, όπως αυτό της υδροπονίας, απουσιάζουν εχθροί και ασθένειες που αναπτύσσονται στο ριζικό σύστημα του φυτού, όπως π.χ. νηματώδεις, φουζάριο κ.α. Όπως μας εξηγεί η κα Παπαϊωάννου…
«Αυτό αποτελεί μια πολύ καλή αρχή για τη νέα καλλιέργεια, μην ξεχνάμε εξάλλου ότι η «καθαρή αρχή – clean start» μίας φυτείας είναι πολύ σημαντική. Η σύγχρονη φυτοπροστασία, βασισμένη στις αρχές της Ολικής Διοίκησης Θερμοκηπίου (Total Greenhouse Management), έχοντας ως βασική φιλοσοφία την πρόληψη και όχι την αντιμετώπιση, έχει κύριο σύμμαχο την υδροπονία. Με την μέθοδο της υδροπονίας, και σε συνδυασμό με το χειρισμό του κλίματος του εσωτερικού χώρου του θερμοκηπίου, μπορεί να αναπτυχθεί μια εύρωστη φυτεία. Μία εύρωστη φυτεία είναι εξαιρετικά αφιλόξενη για την ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών.
Όσον αφορά στην παρουσία και προσβολή από έντομα και ακάρεα, εδώ απαιτείται ένα συστηματικό πρόγραμμα παρακολούθησης, μετρήσεων και δράσεων για την απουσία ή διατήρηση των εχθρών σε αποδεκτά για την επιχείρηση επίπεδα».
3) Υδροπονία σημαίνει μηδενική χρήση ζιζανιοκτόνων
Κάτι τέτοιο είναι εφικτό…
«Όσον αφορά στην περίπτωση της υδροπονικής καλλιέργειας, το μοντέλο της φυτοπροστασίας που αποφασίζει να ακολουθήσει κάθε επιχείρηση πρέπει κατ’ ελάχιστο να είναι σύμφωνο με τη νομοθεσία. Αυτό που έχω διαπιστώσει μετά από 6 χρόνια εμπειρίας στην Agritex (θερμοκήπιο στο οποίο παράγεται η Lucia) είναι ότι για την ελάχιστη έως μηδενική χρήση φυτοφαρμάκων απαιτούνται πέρα από την επιστημονική γνώση, κατάλληλες κατασκευές, σωστή στρατηγική διαχείρισης της καλλιέργειας, υδροπονική μέθοδος, συστηματική παρακολούθηση της φυτοϋγείας (scouting) με συμμετοχή εκπαιδευμένου προσωπικού, στοχευμένη εξαπόλυση ωφέλιμων οργανισμών, ορθές καλλιεργητικές πρακτικές και αυστηροί κανόνες υγιεινής».
Όσον αφορά στο χρώμα, το μέγεθος και η γεύση της Lucia;
«Η ποικιλία είναι καταρχήν αυτή που καθορίζει στο μεγαλύτερο βαθμό τις συγκεκριμένες παραμέτρους. Τα χαρακτηριστικά ποιότητας της κάθε ποικιλίας εξαρτώνται από το γενετικό υλικό της, δεν θα μπορούσαμε για παράδειγμα να «μεγαλώσουμε» μία τομάτα τύπου cherry ή να «κοκκινίσουμε» μία κίτρινη ποικιλία τομάτας επειδή εφαρμόζουμε υδροπονία. Η εμπλοκή της υδροπονίας εντοπίζεται στο εξής: «Επειδή εξασφαλίζεται η βέλτιστη θρέψη των φυτών, μπορεί να επιτευχθεί η βέλτιστη ποιότητα της κάθε ποικιλίας».Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της Lucia είναι άριστα γιατί έχουμε επιλέξει να καλλιεργούμε με τη μέθοδο της υδροπονίας τις καλύτερες ποικιλίες, ώστε οι καρποί της τομάτας να συγκομίζονται κόκκινοι απ΄το φυτό, έχοντας φτάσει στα άριστα επίπεδα οργανοληπτικών χαρακτηριστικών, ποσοστού βιταμινών και λυκοπενίου».
Λίγα λόγια για την ιστορία
Ο όρος υδροπονία (hydroponics) προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις ύδωρ και πόνημα. Η τεχνική της υδροπονίας ήταν γνωστή τόσο στους Βαβυλώνιους (Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας), όσο και στους Αζτέκους (Επιπλέοντες Κήποι).
Η πρώτη δημοσιευμένη εργασία για την καλλιέργεια χερσαίων φυτών χωρίς χώμα ήταν το 1627 το βιβλίο ‘Sylva Sylvarum’ του Francis Bacon, τυπωμένο ένα χρόνο μετά το θάνατό του. Η υδροπονία έγινε μια δημοφιλής τεχνική έρευνας μετά από αυτό. Το 1699, ο John Woodward δημοσίευσε πειράματα υδροπονίας με δυόσμο. Βρήκε ότι τα φυτά σε λιγότερο καθαρές πηγές νερού αναπτύχθηκαν καλύτερα από τα φυτά σε αποσταγμένο νερό. Μέχρι το 1842, ένας κατάλογος 9 στοιχείων που πιστεύεται ότι είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη των φυτών είχαν συγκεντρωθεί, και τα ευρήματα των Γερμανών βοτανολόγων Julius von Sachs και Wilhelm Knop, κατά τα έτη 1859-65, οδήγησαν στην ανάπτυξη της τεχνικής της καλλιέργειας χωρίς χώμα. Ο όρος υδροπονία δεν χρησιμοποιήθηκε βέβαια πρώτη φορά παρά το 1937…Κατά τη διάρκεια μάλιστα του Β’ παγκοσμίου πολέμου, στρατεύματα που βρίσκονταν σε νησιά του Νότιου Ειρηνικού παρήγαγαν τα αναγκαία φρέσκα φρούτα και λαχανικά σε μονάδες υδροπονίας. Το επόμενο μεγάλο βήμα έγινε όταν η ΝASA χρηματοδότησε έρευνα παραγωγής προϊόντων στο φεγγάρι, ή και σε άλλους πλανήτες, ένα πρόγραμμα το οποίο είναι υπο εξέλιξη. Στις μέρες μας η υδροπονία προσελκύει περισσότερους καλλιεργητές από ποτέ, δίνοντας ταυτόχρονια πλεονεκτήματα σε καταναλωτή, καλλιεργητή και περιβάλλον.
Στην Ελλάδα
Με βάση στοιχεία του IRTC (International Research and Training Centre for Sustainability), του μη κερδοσκοπικού οργανισμού που συλλέγει στοιχεία και γενικά καταγράφει όλη την γνώση που υπάρχει πάνω στον τομέα την υδροπονίας στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, αλλά και στον χώρο της Μέσης Ανατολής η υδροπονία στην Ελλάδα καλύπτει 1.750 στρέμματα περίπου. Η μέθοδος αυτή δεν εφαρμόζεται μόνο για την παραγωγή κηπευτικών προϊόντων, αλλά έχει επεκταθεί και στην ανθοκομία. Έτσι από τα 1.750 συνολικά στρέμματα, στα 1.450 έχει αναπτυχθεί η καλλιέργεια των κηπευτικών και στα υπόλοιπα 300 η ανθοκομία. Βάσει, λοιπόν, των στοιχείων που έχουμε στην διάθεση μας παρατηρούμε ότι στην Βόρεια Ελλάδα η υδροπονία έχει αναπτυχθεί σε έκταση 400 στρεμμάτων, στην Κεντρική Ελλάδα στα 150 στρέμματα, στην Αττική και στα νησιά στα 300 στρέμματα, στην Πελοπόννησο στα 450 στρέμματα, στη Δυτική Ελλάδα στα 100 και τέλος στην Κρήτη η υδροπονία καλύπτει έκταση 350 στρεμμάτων. Σχετικά τώρα με το μέγεθος που έχουν οι υδροπονικές μονάδες στην χώρα μας, πληροφορούμαστε ότι υπάρχουν 3 μονάδες που έχουν έκταση 100 στρέμματα και πάνω, 15 μονάδες έχουν έκταση 20-50 στρέμματα, ενώ από 3-20 στρέμματα υπάρχουν 115 μονάδες. Εντύπωση, ωστόσο, μας προκαλεί το στοιχείο ότι δεν υπάρχουν στην χώρα μας υδροπονικές μονάδες που να έχουν έκταση από 50-100 στρέμματα. Στο 50% των υδροπονικών μονάδων έχει αναπτυχθεί η καλλιέργεια της τομάτας όλων των τύπων όπως είναι η beef, η cluster, και η cherry, στο 25% η καλλιέργεια του αγγουριού, ενώ στο 10% καλλιεργούνται πιπεριές μαρούλι, κολοκύθι μελιτζάνα. Τέλος στο υπόλοιπο 15% της συνολικής υδροπονικής έκτασης έχει αναπτυχθεί η ανθοκομία με δημοφιλή είδη προς καλλιέργεια να είναι η ζέρμπερα, το γαρύφαλλο το χρυσάνθεμο το ανθούριο και η γυψοφίλη.
Στο παρακάτω βίντεο πάντως μπορείτε να δείτε και στην πράξη την υδροπονία στις εγκαταστάσεις μας στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας.
Άρθρα από τα οποία χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες
http://www.hydroponics.gr/profil/idroponia.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Hydroponics
http://www.froutonea.gr/pages/magazineNew/Magazine.aspx?issue=202&year=2012&article=5946&Category=2
